Tiểu Sử

Trí Thiện thiền sư (?-?) tên thật là Lê Thước 黎鵲 người châu Phong, năm sinh và năm mất đều không rõ. Cả nhà đều làm quan to dưới triều Lý: ông nội là Thuận Tông, giữ chức Trung thư và được kết duyên cùng công chúa Kim Thành; bố là Văn Đạc, làm tới chức Minh tự; anh là Lê Kiếm giữ chức Tam nguyên đô tuần kiểm. Bản thân cũng giữ chức Cung hậu thư gia.

Ông có theo học sư Giới Không và sau đó cắt tóc đi tu ở núi Từ Sơn trong 6 năm, trở thành người đứng đầu thế hệ thứ mười sáu, dòng thiền Nam Phương. Các vua Lý Anh Tông (1138-1175) và Lý Cao Tông (1176-1210) nhiều lần vời ra làm quan nhưng từ chối. Ông còn được nhiều vị quan tay mắt trong triều vì nể. Thái uý Tô Hiến Thành và Thái bảo Ngô Hòa Nghĩa từng xem mình là học trò của ông.

Tác phẩm hiện còn hai bài thơ.

淡然

淡然自守，
唯德是務。
或云善言，
拳拳一句。
心無彼我，
既絕昏霾。
日夜陟降，
無形可住。
如影如響，
無跡可趣。

Đạm nhiên
Đạm nhiên tự thủ,
Duy đúc thuỵ vụ.
Hoặc vân thiện ngôn
Quyền quyền nhất cú.
Tâm vô bỉ ngã
Ký tuyệt hôn mai.
Nhật dạ trắc giáng,
Vô hình khả trú.
Như ảnh, như hưởng,
Vô tích khả thú.

Dịch nghĩa

Lặng lẽ hồn nhiên
Lặng lẽ hồn nhiên giữ mình,
Chỉ có đức là theo đuổi.
Hoặc nói những lời nói tốt lành,
Khư khư giữ mãi câu nói đó.
Trong lòng không phân chia "người" và "ta",
Đã dứt hẳn sự mờ tối.
Ngày đêm lên xuống,
Không có hình để trú ngụ.
Như cái bóng, như tiếng vang,
Không có vết tích để đi theo.

Dịch thơ

Lấy đức làm trọng,
Thanh đạm giữ mình.
Một lời nói phải,
Ghi nhớ đinh ninh.
Lòng không bỉ, ngã,
Sáng sủa quanh minh.
Đêm ngày cảm cách,
Chẳng thấy tâm hình.
Như vang như bóng,
Vết sạch sành sanh.
(Đồ Nam Tử)

********
Hồn nhiên giữ lấy mình,
Riêng đức là gắng gỏi.
Hoặc nói lời nói lành,
Giữ cho bền câu nói.
Lòng không kể "người", "ta",
Dứt hẳn điều mờ tối.
Đêm ngày dẫu xuống lên,
Không có hình gửi lại.
Như chiếc bóng, tiếng vang,
Tìm vết theo khó nổi.
(Huệ Chi, Băng Thanh)

示太尉蘇憲誠，太保吳和義
既懷出素養胸中，
聞說微言意允從。
貪欲黜除千里外，
希夷之理日包容。

Thị thái uý Tô Hiến Thành, thái bảo Ngô Hoà Nghĩa
Ký hoài xuất tố dưỡng hung trung,
Văn thuyết vi ngôn, ý duẫn tòng.
Tham dục truất trừ thiên lý ngoại,
Hy di chi lý nhật bao dung.

Dịch nghĩa

Bảo thái uý Tô Hiến Thành và thái bảo Ngô Hoà Nghĩa
Đã ấp ủ trong lòng ý muốn thoát ra ngoài cõi tục,
Nên khi nghe lời huyền diệu là chân thành tin theo.
Hãy trừ bỏ và đuổi sự tham muốn ra ngoài nghìn dặm,
Hàng ngày chất chứa trong lòng cái lẽ nhiệm mầu

Dịch thơ
Như muốn lìa xa cõi bụi hồng,
Vẳng nghe lời diệu, hãy vui lòng.
Đuổi ngoài nghìn dặm niềm tham muốn,
Để lẽ huyền vi chứa ở trong.
(Ngô Tất Tố)

********
Tin nghe theo lẽ diệu huyền,
Bởi lòng đã quyết lánh miền trần ai.
Ý tham gạt bỏ dặm ngoài,
Nhiệm mầu lẽ ấy, ngày ngày chắt chiu.
(Phạm Tú Châu)