“ Ánh mặt trời ”… (1820) – Puskin Xuân diệu lược dịch theo bản dịch nghĩa của Thúy toàn
Ánh mặt trời của ban ngày đã tắt Sương chiều nhẹ đã trùm lên biển biếc. Hỡi buồm ngoan, hãy phần phần reo lên Ngươi, biển lam, hãy cồn sóng dưới thuyền !
Ta nhìn thấy dải bờ xa tăm tắp Những miền kì diệu mảnh đất miền Nam Xao xuyến buồn ta gắng đi rộng khắp, Say mê niềm hồi tưởng xa xăm…
Ta cảm thấy lệ ứa đôi tròng mắt Hồn sôi sục và cũng ngập ngừng; Những mơ cũ lượn bên tôi quanh quất, Chợt nhớ tình điên dại những ngày xuân,
Nhớ những khổ đau, những niềm thân ái Với những giày vò của những ước mong lừa dối. - Hỡi buồm ngoan, hãy phần phật reo lên, Ngươi, biển lam, hãy cồn sóng dưới thuyền !
Bay đi, con tàu ! Hãy đưa ta xa tắp Trên sóng đổi dời của những biển khơi huyền hoặc Nhưng chớ đưa về bờ bến thê lương Của tổ quốc còn mờ mịt sương.
Chớ về nơi đã bừng lửa của muôn khát vọng, Nơi những nàng thơ dịu thầm cười mỉm cùng ta, Nơi tuổi trẻ đã sớm tàn trong những cơn bão dột, Vui hãy vèo, buồn ở lại trái tim ta.
Là kẻ đi tìm những ảnh hình mới mẻ, Ta bỏ các ngươi, hỡi những miền nhạt tẻ, Ta bỏ các ngươi những đứa con của lạc thần, Những bạn bè chốc lát của thời xuân.
Và những cô nàng lừa đảo ta đã quên, Những bạn gái của tuổi xuân vàng ngọc, Ta lãng quên…nhưng có gì chữa được Những vết sâu tình, vết thương của trái tim.
Hỡi buồm ngoan, hãy phần phật reo lên, Ngươi, biển lam, hãy cồn sóng dưới thuyền !
Bọn chúng tôi khá đông đúc trên thuyền Một số người cố gắng kéo buồm căng. Một số khác cũng đồng tâm hiệp sức Ấn những mái chèo khổng lồ sâu biển nước Của chúng tôi người cầm lái thông minh, Cúi tỳ trên tay lái giữa yên bình Im lặng lái chiếc thuyền buồm chở nặng Còn mình tôi – đầy niềm tin thanh thản – Tôi hát ca cho thủy thủ…Đột nhiên Trận cuồng phong cuốn đến dậy sóng cồn… Người cầm lái, các tay chèo chết cả ! Chỉ một mình tôi, ca nhân huyền bí, Trận bão dông xô dạt lên bờ Tôi lại ca những khúc hát xưa kia, Và tấm áo thi nhân tôi ướt sũng, Trên vách đá tôi đem phơi dưới nắng.
Anh có thấy cô nàng xiêm áo trắng Trên đỉnh cao giữa sóng nước bao la Khi sủi sục trong mịt mù bão lớn, Biển dâng trào đùa bỡn với bờ xa, Khi những tia chớp lòe bừng chiếu sáng Phủ lên nàng đỏ rực ánh hào quang Và khi gió thổi vào nàng điên loạn, Làm cuộn bay phấp phới chiếc khăn nàng ? Ôi, biển cả trong mịt mờ bão tố Và trời mây muôn ánh chớp đẹp sao ? Nhưng tin tôi : cô nàng trên mỏm đá Đẹp hơn nhiều sóng, bão với trời cao.
“ Tuyết nhấp nhô như sóng ”… (1833) - Puskin Thúy toàn dịch
Tuyết nhấp nhô như sóng Ngợi sáng trên đồng quang, Trăng lưỡi liềm lai láng, Tam mã phóng trên đường.
Hát nghe những khúc hát : Giả nỗi buồn trong đêm, Ôi xiết bao thân thiết Những lời ca ngang tàng !
Hát đi, bác xà ích : Ta sẽ chăm chú nghe . Trăng liềm soi tịch mịch Buồn tênh gió thoảng xa.
Hát đi : “ Trăng, trăng đẹp, Sao trăng lại cứ nhòa ? ” Con đường mùa đông Puskin
Xuyên những làn sương gợn sóng Mảnh trăng mờ ảo chiếu qua, Buồn rải ánh vàng lai láng Lên cánh đồng buồn dăng xa
Trên đường mùa đông vắng vẻ Cỗ xe tam mã băng đi, Nhạc ngựa đều đều buồn tẻ Đều đều khắc khoải lòng quê Bài ca của người xà ích Có gì phảng phất thân yêu Nhưn niềm vui mừng khôn xiết, Như nỗi buồn nặng đìu hiu…
Không một mái lều, ánh lửa , Tuyết trắng và rừng bao la… Chỉ những cột dài cây số Bên đường sừng sững chào ta
Ôi buồn đau, ôi cô lẻ… Trở về với em ngày mai, Nhina, bên lò lửa đỏ, Ngắm em ngắm mãi không thôi
Kim đồng hồ kêu tích tắc Xoay đủ những vòng nhịp nhàng, Và xua lũ người tẻ ngắt Để ta bên nhau trong đêm. Sầu lắm, Nhina, đường xa vắng, Ngủ quên bác xà ích lặng im, Nhạc ngựa đều đều buông xa thẳm Sương mờ che lấp ánh trăng nghiêng
Buổi tối mùa đông (1825) - Puskin Thúy toàn & Hoàng yến dịch
Ngoài trời đầy gió bão, Tuyết lốc quay mịt mờ; Khi gầm như mãnh thú Khi gào như trẻ thơ, Khi xạc xào ống ra Trên nóc nhà xác xơ, Khi ngập ngừng gõ cửa Như khách đêm ghé nhờ.
Mái lều ta quạnh hiu Tiêu điều không ánh lửa Bà ơi, sao ngồi im Âm thầm bên song cửa? Hay tiếng rít bão dông Đã làm Người muốn nghỉ ? Hay Người đang mơ mộng Theo tiếng sa rền rĩ ?
Hỡi bạn lòng tri kỉ Những ngày tháng cơ hàn, Rượu đâu ? ta nâng cốc : Rượu vào nỗi buồn tan. Hát con nghe khúc hát :
Có con chim sơn tước Sống lặng lẽ ngoài khơi Hát cho con khúc hát. Có cô gái sớm mai Ra ngoài trời quẩy nước
Ngoài trời đầy gió bão Tuyết lốc quay mịt mờ Khi gầm như mãnh thú Khi gào như trẻ thơ Hỡi bạn lòng tri kỉ Những ngày tháng cơ hàn, Rượu đâu ? ta nâng cốc, Rượu vào nỗi buồn tan.
Nơi biển cả đêm ngày dào dạt Vỗ sóng vào ghềnh đá hoang vu Nơi vầng trăng tỏa soi ấm áp Trong bóng đêm êm ả lặng tờ Nơi chúa Môn miệt mài phòng cấm Ngày đêm cùng thê thiếp nô đùa Một thiếu nữ ôm tôi âu yếm, Trao cho tôi giữ một lá bùa !
Âu yếm tôi và nàng căn dặn : “ Lá bùa này giữ kỹ, nghe anh : Trong bùa có sức thần mầu nhiệm Đó lòng em trao gửi mối tình ! ” Lá bùa em hỡi anh yêu quí, Không cứu anh thoát bệnh tật, hiểm nguy Giữa cuồng phong, giữa cơn bão tố, Lá bùa em không giúp được anh gì !
Lá bùa của em không có thể Tặng cho anh châu báu của phương Đông Cũng không thể bắt người theo đạo Phải vì anh ngoan ngoãn phục tùng Cũng không thể đưa anh yêu quý Từ xứ sầu trở lại quê hương Từ miền Nam trở về phương Bắc Về trong lòng bạn cũ mến thương.
Nhưng khi những mắt ngời đĩ thõa Bỗng làm anh mê mẩn tâm thần, Hay đêm tối làn môi mọng đỏ Không yêu thương ghì lấy hôn anh Anh yêu quý thì lá bùa em đó Sẽ cứu anh khỏi tội lỗi xót xa, Khỏi những vết thương lòng mới nhỏ Khỏi dối lừa, khỏi mọi phôi pha.
Em từ giã dải bờ đất khách Để thở về chốn cũ xa xôi : Trong giây phút buồn đau nhớ mãi Đứng trước em anh để mặc lệ rơi. Hai bàn tay của anh lạnh giá Cố giữ em chẳng muốn để em đi Anh thổn thức xin em đừng vội vã. Cắt phút giây đau đớn biệt ly.
Nhưng làn môi của em vội rứt Bỏ cái hôn đau khổ xót xa; Em gọi anh về miền đất khác Bỏ quê hương đầy ải mịt mờ Em thủ thỉ : ngày mai gặp lại Dưới bầu trời muôn thủa ngát xanh Dưới bóng cây ô liu mát rượi Ta sẽ hôn nhau lại, hỡi anh !
Nhưng chao ôi, nới có đầy nắng chói, Vòm trời cao thăm thẳm biếc xanh. Nơi trên nước, ô liu ngả bóng. Em đã yên giấc ngủ ngàn năm. Và nhan sắc, nỗi niềm đau khổ Mất đi rồi dưới nắp áo quan Cũng với cả chiếc hôn hội ngộ… Nhưng anh chờ, còn nợ đó, hỡi em !
Bây giờ trong tôi dựng lên một bia đá kỉ niệm Dòng người viếng thăm tuôn chảy về đây Tượng đài đầu bất khuất thẳng ngay Vươn cao hơn cả trụ đài Alexander đại đế.
Không! Ta không chết! Hồn đàn thơ nhân ái Chẳng thành tro bụi,chẳng hủy hoại biến bay Quang vinh ta mãi mãi chói ngời lòng nhân loại Dù chỉ là nhà thơ còn sống giữa đời này
Tiếng tăm ta vang dội nước Nga vĩ đại Những người Tarta - bạn của thảo nguyên, con cháu Slavơ,Tungus man dại... sẽ gọi tên ta bằng ngôn ngữ trăm miền.
Ta sẽ mãi được nhân dân yêu quý, bởi đàn thơ ta ca ngợi tự do, khơi bác ái giữa bạo tàn thế kỷ. Gọi nhân từ đến với phận rủi ro.
Ôi ! Nàng thơ Hãy lắng nghe thiên mệnh ! Nguyệt quế không màng,hờn giận không hay. Khen chê người đời dửng dưng đón nhận và không luận bàn với kẻ ngu si.
* Bài thơ do Puskin sáng tác sau khi nhà thơ nằm mơ thấy mình đã chết,ông đã viết ngay bài thơ này và coi như bản di chúc của mình nếu như cái chết thực sự đến với ông. * Tên do người đọc đặt sau này,vì bài thơ này vô đề.
Mới đây trong giấc mơ hoa Tuyệt vời sao, thấy mình là đế vương Mũ miện vàng gắn kim cương Và tôi thấy rõ là đương yêu nàng Con tim run đập nhẹ nhàng Hát bài ca bên gối nàng mến thương
Giấc mơ chợt ngắt nửa chừng: Sao lại thế, quá phũ phàng mơ ơi? May trời giữ chút thương người Tước vương mất, nhưng mà tôi còn nàng.
Mây đen phủ kín trời Tuyết tràn theo gió lốc Khi tựa thú dữ gầm Khi như đàn con khóc Khi thốc quanh mái rạ Của mái nhà tả tơi Khi gõ bên của sổ Người đi đường lỡ nơi Căn nhà ta vẹo xiêu U buồn và tăm tối Bên cửa số vú ơi Làm sao mà chẳng nói? Hay là vú mệt mỏi Bỏi tiếng gầm bão đêm? Hay xè xè tiếng sợi Làm mắt già lim dim? Nào vú ơi cất chén Uống cho tan nỗi sầu Vú của ta thân mến Bạn của những ngày đau Hát cho ta biển lặng Có con chim sẻ ngô Hát ta nghe cô gái Quẩy nước sáng tinh mơ Mây đen phủ kín trời Tuyết tràn theo gió lốc Khi tựa thú dữ gầm Khi như đàn con khóc Nào vú ơi cất chén Uống cho tan nỗi sầu Vú của ta thân mến Bạn những ngày buồn đau
Nàng áo trắng, anh thấy chăng Đứng trên ghềnh đá, sóng quăng biển gầm Khi trời giông bão tối sầm Biển cợt đùa với bờ câm trải dài Lúc tia chớp lóe sáng ngời Phủ nàng rực đỏ khắp người hào quang Gió đang tung giật phũ phàng tấm khăn che phủ thân nàng cuộn bay? Biển giông mờ tuyệt vời thay với màu xanh khuất sau mây chớp lòe Nhưng nàng trên mỏm đá chìa Đẹp hơn sóng, bão, trời kia anh à. (1825)
Tôi thao thức nến đèn tắt cả; Mộng buồn tênh, tăm tối khắp nơi Chỉ có tiếng đồng hồ cô lẻ Vẳng đều đều bên cạnh giường tôi. Tiếng chuyện phiếm các nàng tiên nữ, Tiếng bước đời chuột xám chạy qua Tiếng xao xuyến đêm dài thiếp ngủ… Cớ sao người day dứt lòng ta, Có nghĩa gì tiếng thì thào tẻ ngắt ? Lời than vãn hay là lời trách móc Của một ngày ta đã bỏ trôi qua ? Hay là ngươi muốn đòi hỏi gì ta Ngươi gọi ta hay là ngươi báo mệnh ? Ta muốn hiểu được ngươi cho tường tận, Ta muốn dò tìm ý nghĩa trong ngươi…
Tôi yêu em - dù hoá dại hoá điên Dù đau khổ, bẽ bàng không hy vọng, Tôi sẵn lòng quỳ nhận dưới chân em Điều bất hạnh nỗi dại khờ cay đắng, Không còn hợp với tuổi đời, danh tiếng Đến lúc tôi cần biết sống khôn hơn, Nhưng tôi hiểu qua rất nhiều triệu chứng, Trái tim tôi đang mắc bệnh ái tình, Khi vắng em - tôi mệt mỏi chán chường, Khi em đến - lại buồn, tôi chịu đựng, Không nén nổi - muốn thốt lời ngẫu hứng: Thiên thần ơi, ôi biết mấy yêu thương! Khi tôi nghe bên phòng khách cách tường, Tiếng xiêm áo, tiếng chân em nhè nhẹ Và giọng nói ngây thơ trong trẻo thế Bỗng thấy mình như mất cả trí khôn, Khi em cười - tôi rạng rỡ tâm hồn Em ngoảnh mặt - khiến lòng tôi buồn tủi, Vì trọn một ngày khổ đau mệt mỏi, Phần thưởng em trao: bàn tay thương yêu, Lúc em ngồi cần mẫn trước khung thêu, Vóc thon thả, hơi ngả mình lơi lỏng, Đôi mắt ngọc, mái tóc xoăn rủ xuống, Tôi lặng im, như đứa trẻ, đắm nhìn, Có nên nói chăng về nỗi buồn ghen, Về bất hạnh trong lòng tôi day dứt - Em sửa soạn đi chơi xa những lúc Trời tối sầm, ảm đạm, gió từng cơn ? Và giọt lệ em nhỏ giữa cô đơn, Và lời nói nơi chỉ còn hai đứa, Và chuyến đi miền quê đáng nhớ, Và một chiều vọng tiếng piano ... Alina! Mong em hãy thương cho, Tôi không dám cầu xin em tình ái! Có lẽ bởi chất chồng nhiều tội lỗi, Thiên thần ơi, tôi đâu xứng tình em! Nhưng xin em hãy cứ giả vờ thêm! Ánh mắt ấy chứa bao điều huyền bí ... Ôi, lừa dối tôi nào khó, Tôi vốn đang muốn tự dối mình!
Em từ giã dải bờ đất khách Để trở về chốn cũ xa xôi Trong giây phút buồn đau nhớ mãi Đứng trước em anh mặc lệ rơi Hai tay anh cứng đờ lạnh giá Níu giữ không đành để em đi Anh thổn thức: em đừng vội vã Cắt phút giây đau đớn biệt ly!
Nhưng làn môi đắng em vội rứt Bỏ cái hôn đau khổ xót xa Em gọi anh về miền đất khác Bỏ quê hương đầy ải mịt mờ Em thủ thỉ: ngày mai gặp lại Dưới bầu trời muôn thuở ngát xanh Dưới bóng cây ô liu mát rượi Ta sẽ hôn nhau lại, hỡi anh!
Nhưng chao ôi, nơi đầy nắng chói Vòm trời cao thăm thẳm biếc xanh Nơi trên nước ô liu ngả bóng Em đã ngủ yên giấc ngàn năm Và nhan sắc, nỗi niềm đau khổ Em đem đi dưới khắp áo quan Đem đi cả chiếc hôn hội ngộ... Nhưng anh chờ; còn nợ đó, hỡi em!
Xin lỗi em vì một lý do nào? Thềm nhà tôi vẳng tiếng chân em bước Thì lúc ấy lối đi ngoài cổng trước Tôi vẫn tin cỏ chưa kịp mọc đâu Cỏ độ lượng cỏ cần biết rõ Tôi có gì xúc phạm với em đâu?
Xin lỗi em vì một lý do nào? Em sẽ chẳng dừng chân nơi tôi đang đứng đợi Thì lúc ấy vẫn xôn xao lá mới Hàng cây đang hồi hộp chẳng nghỉ ngơi Cây thẳng thắng chưa tin điều phản bội Tôi có gì em đến nổi làm ngơ?
Xin lỗi em vì một lý do nào? Em vờ vĩnh than phiền tôi đủ tội Thì lúc ấy tôi vẫn tìm trong bóng tối Chưa nhuộm đen được hết trái tim mình Muốn thật biết ai mới là gian dối Xin hãy chờ phán xét buổi bình minh Còn nếu em quả thật muốn xa tôi Người mới đến rũ em quên người cũ Xin nói đi đâu cần gieo tiếng dữ Ai chưa yêu, chưa cảm thấy bực mình Tôi chỉ xin mượn lời thơ nhắn nhủ : Cầu em được một người tình như tôi đã yêu em....
Em cần anh như biển xanh cần sóng. Có mặt biển nào yên lặng được đâu anh. Em yêu anh bởi vì anh là nắng. Có hạt sương nào thiếu nắng lại long lanh.
Em là sương, sương chỉ tan trong nắng. Dẫu chẳng hình hài nắng vẫn đọng lại trong sương. Anh là nắng khi bình minh trở dậy. Mang lửa trời trong ánh sáng ban mai. Em là sương đọng muôn vàn nỗi nhớ. Để tan đi trong những giấc mơ dài. Nhưng vẫn nguyện làm giọt sương mãi mãi. Soi nắng mặt trời mãi mãi chẳng tàn phai. Dẫu bão tố chẳng ra ngoài lòng nắng. Nắng lên rồi xin lại được làm sương. Vũ trụ không gian biến đổi khôn lường. Những buổi sáng có bao giờ bất biến. Những tia nắng không ngừng hiển hiện. Như đêm ngày luân chuyển chẳng chia ly. Mặt trời ơi! Sức nắng diệu kỳ. Đầy sương sớm với tâm hồn nguyên thuỷ. Với năm tháng vẫn quay về bền bỉ. Soi nắng mặt trời như từ kỷ sơ sinh.
Em là sương, sương chỉ tan trong nắng. Nắng vô cùng nhưng đọng lại trong sương. Từ mênh mông tia nắng nhỏ bình thường. Gặp sương sớm bỗng ngời lên lóng lánh. Nếu vì nắng mà lòng sương bớt lạnh. Thì nhờ sương tia nắng mới long lanh. Đáng yêu sao hạt sương nhỏ hiền lành. Từ trong suốt mà làm nên tha thiết. Anh là nắng với sắc tình bất diệt. Mang lửa trời từ những kỷ xa xôi. Về đọng lại trong hạt sương nhỏ em ơi!