Khuất Nguyên 屈原 (khoảng 340-278 TCN), tên là Bình, tự là Nguyên, người nước Sở thời Chiến quốc. Ông xuất thân quý tộc. Thời Sở Hoài Vương, ông từng giữ các chức Tả đồ, Tam Lư đại phu, sau vì bị gièm pha mà bãi chức. Thời Khoảnh Tương vương, ông bị đi đày. Nhìn quốc gia lâm vào cảnh nội ưu ngoại hoạn mà vua ngày một hôn ám, sa đọa ông rất đau lòng. Lòng yêu nước và nỗi niềm phẫn uất trước thời cuộc đã được Khuất Nguyên thể hiện trong những tác phẩm bất hủ như Ly tao, Thiên vấn, Thiệp giang, Ai Sính, Hoài Sa, Trừu tư, Quốc thương,... Năm 278 TCN, tướng Tần là Bạch Khởi chiếm Sính Đô, nước Sở bị diệt, Khuất Nguyên nhảy xuống sông Mịch La tự trầm.

Khuất Nguyên là nhà thơ vĩ đại và sớm nhất trong lịch sử văn học Trung Quốc. Những tác phẩm tiêu biểu của ông gồm: Ly tao, Cửu ca, Thiên vấn, Cửu chương,... Những tác phẩm này phản ánh lý tưởng cao đẹp và tinh thần bất khuất của ông. Trong sáng tác, Khuất Nguyên thường vận dụng nhiều thần thoại, truyền thuyết với trí tưởng tượng phong phú, ngôn ngữ trong sáng, bay bổng. Sáng tác của Khuất Nguyên là mẫu mực của thơ ca lãng mạn cổ đại Trung Quốc.

離騷

帝高陽之苗裔兮，
朕皇考曰伯庸；
攝提貞于孟陬兮，
惟庚寅吾以降；
皇覽揆余于初度兮，
肇錫余以嘉名；
名余曰正則兮，
字余曰靈均；
...
Lý Tao

Ðế Cao Dương chi miêu duệ hề,
Trẫm hoàng khảo viết Bá Dung.
Nhiếp đề trinh vu mạnh trâu hề,
Duy canh dần ngô dĩ giáng.
Hoàng lẫm quỹ dư sơ độ hề,
Triệu tích dư dĩ gia danh.
Danh dư viết Chính Tắc hề,
Tự dư viết Linh Quân.
...

Nỗi sầu ly biệt

Bá Dung nhớ cha ta thuở nọ,
Vốn dòng vua về họ Cao Dương.
Tháng giêng đầu tiết xuân sang,
Cõi đời ta xuống giữa đương ngày Dần.
Buổi trứng nước ân cần chăm sóc,
Biết bao nhiêu khó nhọc công cha.
Chữ hay kén đặt cho ta:
Tên là Chính Tắc, tự là Linh Quân.

漁父

屈原既放，遊於江潭，行吟澤畔，顏�� �憔悴，形容枯槁。

漁父見而問之，曰：「子非三閭大夫�� �？何故至於斯？」

屈原曰：「世人皆濁我獨清，眾人皆�� �我獨醒，是以見放。」

漁父曰：「聖人不凝滯於物，而能與�� �推移。世皆濁，何不淈其泥而揚其波� ��眾人皆醉，何不餔其糟而歠其醨？何 故深思高舉，自令放為？」

...
Ngư phủ

Khuất Nguyên ký phóng, du ư giang đàm, hành ngâm trạch bạn, nhan sắc tiều tuỵ, hình dung khô cảo.

Ngư phủ kiến nhi vấn chi, viết: "Tử phi Tam Lư đại phu dư? Hà cố chí ư tư?"

Khuất Nguyên viết: "Thế nhân giai trọc ngã độc thanh, chúng nhân giai tuý ngã độc tỉnh, thị dĩ kiến phóng."

Ngư phủ viết: "Thánh nhân bất ngưng trệ ư vật, nhi năng dữ thế suy di. Thế giai trọc, hà bất cốt kỳ nê nhi dương kỳ ba? Chúng nhân giai tuý, hà bất bô kỳ tao nhi xuyết kỳ ly? Hà cố thâm tư cao cử, tự linh phóng vi?"

...
Ngư phủ

Khuất Nguyên bị đuổi, dạo trên bờ đầm, vừa đi vừa ngâm, vẻ mặt tiều tuỵ, dáng người gầy còm.

Ông chài trông thấy liền ướm hỏi: "Tam Lư đại phu đấy phải không? Vì sao mà đến nông nỗi ấy?"

Khuất Nguyên bèn đáp lại ung dung: "Mọi người đều say, mình ta tỉnh, khắp đời đều đục, mình ta trong, vì thế mà bị đuổi."

Ông chài nói: "Thánh nhân không câu nệ, theo đời mà biến thông. Mọi người đều say, sao không uống tràn cho ngây ngất đi? Khắp đời đều đục, sao không theo dòng mà sục ngàu lên? Lại cứ nghĩ sâu làm cao, để đến nỗi bị đuổi nào!"

山鬼



若有人兮山之阿，
被薜荔兮帶女蘿。
既含睇兮又宜笑，
子慕予兮善窈窕。
乘赤豹兮從文狸，
辛夷車兮結桂旗。
被石蘭兮帶杜衡，
折芳馨兮遺所思。
餘處幽篁兮終不見天，
路險難兮獨後來。
表獨立兮山之上，
雲容容兮而在下。
杳冥冥兮羌晝晦，
東風飄兮神靈雨。
留靈修兮憺忘歸，
歲既晏兮孰華予？
采三秀兮於山間，
石磊磊兮葛蔓蔓。
怨公子兮悵忘歸，
君思我兮不得閒。
山中人兮芳杜若，
飲石泉兮蔭松柏。
君思我兮然疑作。
雷填填兮雨冥冥，
猨啾啾兮又夜鳴。
風颯颯兮木蕭蕭，
思公子兮徒離懮。

Sơn Quỷ

Nhược hữu nhân hề sơn chi a,
Bị bệ lệ hề đới nữ la.
Ký hàm thê hề hựu nghi tiếu,
Tử mộ dư hề thiện yểu điệu.
Thừa xích báo hề tòng văn ly,
Tân di xa hề kết quế kỳ.
Bị thạch lan hề đới đỗ hành,
Chiết phương hinh hề di sở tư.
Dư xứ u hoàng hề chung bất kiến thiên,
Lộ hiểm nan hề độc hậu lai.
Biểu độc lập hề sơn chi thượng,
Vân dung dung hề nhi tại hạ.
Diểu minh minh hề khương trú hối,
Đông phong phiêu hề thần linh vũ.
Lưu linh tu hề đảm vong quy,
Tuế ký yến hề thục hoa dư?
Thái tam tú hề ư sơn gian,
Thạch lỗi lỗi hề cát mạn mạn.
Oán công tử hề trướng vong quy,
Quân tư ngã hề bất đắc nhàn.
Sơn trung nhân hề phương đỗ nhược,
Ẩm thạch tuyền hề âm tùng bách.
Quân tư ngã hề nhiên nghi tác.
Lôi điền điền hề vũ minh minh,
Viên thu thu hề hựu dạ minh.
Phong táp táp hề mộc tiêu tiêu,
Tư công tử hề đồ ly ưu.

Quỷ núi

Dường như có người trên góc núi
Khoác cỏ thơm, lưng thắt dây tơ
Mắt ngóng nhìn, cười mỉm như mơ
Dáng thiết tha, dịu dàng, xinh đẹp
Xe tân di dùng báo đỏ kéo
Cờ ngọc quế dắt chồn hoa theo
Mui xe lan buộc đai đỗ hạnh
Tìm hoa thơm hái tặng bạn tình
Chốn thâm sâu, trời mây chẳng thấy
Đường gập ghềnh, ta tới trễ chăng?
Đứng lặng một mình nơi đầu núi
Phía bên kia, mây kéo giăng hàng
Ban ngày mà âm u mù mịt
Gió đông táp, mưa rơi nặng hạt
Ngóng đợi chàng, quên cả chuyện về
Hồng nhan tàn, tươi lại được sao?
Hái linh chi bên bờ khe suối
Đá lởm chởm, rậm rì cây cối
Oán bạn lòng quên cả chuyện về
Chàng nhớ ta nhưng chẳng rảnh chăng?
Người trong núi khác nào cỏ thơm
Ăn bóng tùng, uống nước suối trong
Lòng nhớ chàng, một mình lặng lẽ
Phải vì chàng nghi hoặc ta chăng?
Tiếng sấm rền, mưa mù u ám
Vượn hú đêm, não nuột tiếng kêu
Gió rì rào, lá cây xào xạc
Nhớ bạn lòng, luống những bi thương

東皇太一


吉日兮辰良，
穆將愉兮上皇。
撫長劍兮玉珥，
璆鏘鳴兮琳琅。
瑤席兮玉瑱，
盍將把兮瓊芳。
蕙肴蒸兮蘭藉，
奠桂酒兮椒漿。
揚枹兮拊鼓，
疏緩節兮安歌，
陳竽瑟兮浩倡。
靈偃蹇兮姣服，
芳菲菲兮滿堂。
五音紛兮繁會，
君欣欣兮樂康。

Đông Hoàng Thái Nhất

Cát nhật hề thìn lương,
Mục tương du hề thượng hoàng.
Phủ trường kiếm hề ngọc nhị,
Cầu thương minh hề lâm lang.
Dao tịch hề ngọc chấn,
Hạp tương bả hề quỳnh phương.
Huệ hào chưng hề lan tạ,
Điện quế tửu hề tiêu tương.
Dương phu hề phụ cổ,
Sơ hoãn tiết hề an ca,
Trần vu sắt hề hạo xướng.
Linh yển kiển hề giảo phục,
Phương phi phi hề mãn đường.
Ngũ âm phân hề phồn hội,
Quân hân hân hề lạc khang.

Thần Đông Hoàng Thái Nhất

Gió lành chừ ngày tốt
Hớn hở chừ đón ngài
Vỗ gươm dài chừ cán đeo ngọc
Ngọc lanh canh chừ ánh sáng ngời
Chiếu cỏ dao chừ trấn bằng ngọc
Sao chẳng cầm chừ cành quỳnh tươi
Bọc huệ chừ đổ nấu
Lót lan chừ mâm xôi
Rượu quế chừ dâng cúng
Rung trống chừ múa dùi
Khoan nhịp chừ dịu hát
Khèn đàn chừ hoà vui
Bóng mặc đẹp chừ múa dẻo
Hương đầy nhà chừ phơi phơi
Năm cung bậc chừ hợp điệu
Ngài hân hoan chừ tươi cười