Bạch Hổ Tây Thư

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

Tiểu sử

Spoiler:

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

題古州鄉村寺
世數一息墨，
時情兩海銀。
魔宮渾管甚，
佛國不勝春。

Đề Cổ Châu hương thôn tự

Thế số nhất tức mặc,
Thời tình lưỡng hải ngân*.
Ma cung hồn quản thậm,
Phật quốc bất thăng xuân.

Dịch nghĩa
Số đời hoàn toàn mờ mịt
Tình người đổi thay qua đôi mắt
Khi cung ma bị quản chặt
Thì cõi Phật tràn ngập màu xuân.

Dịch thơ:
Kiếp người chỉ một làn hơi,
Tình đời, ngấn lệ ngậm ngùi sầu thương.
Ví lòng quản được ma vương,
Ấy là cõi Phật mở nguồn hương xuân.
(Nguyễn Tấn Hưng)

*****
Số đời mờ mịt cả,
Tình trong đôi mắt trong.
Cung ma nếu quản chặt,
Cõi Phật xuân không cùng.
(Trần Lê Văn)

*Hải ngân: Đôi mắt. Trong thơ của Tô Thức có câu: "Đống hợp ngọc lâu hàn khởi lật, Quang giao ngân hải huyễn sinh hoa". Các nhà chú giải giảng rằng: Kinh của Đạo giáo gọi xương vai là ngọc lâu và mắt là ngân hải. Ở đây có lẽ chính là ngân hải nhưng vì niêm vận, tác giả phải đổi ngược lại thành hải ngân.

Theo "Thánh đăng ngữ lục", tháng Mười năm Mậu Thân (1308), Trần Nhân Tông được tin công chúa Thiên Thuỵ ốm nặng bèn từ Yên Tử về thăm. Đến ngày 15 tháng Mười âm lịch, sau khi dặn dò xong, Nhân Tông lại trở về Yên Tử. Giữa đường ông nghỉ lại trong một ngôi chùa làng ở hương Cổ Châu, sáng hôm sau trước khi lên đường ông đề bài kệ này lên vách chùa để ngỏ ý mình. Sự việc Nhân Tông từ Yên Tử về thăm công chúa Thiên Thuỵ lúc bà sắp mất， "Đại Việt sử ký toàn thư" cũng có chép.

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

大覽神光寺
神光寺杳興偏幽，
撐兔飛烏天上遊。
十二樓臺開畫軸，
三千世界入詩眸。
俗多變態雲蒼狗，
松不知年僧白頭。
除卻炷香參佛事，
些餘念了總休休。

Đại Lãm Thần Quang tự
Thần quang tự diểu hứng thiên u.
Sanh thố phi ô thiên thượng du.
Thập nhị lâu đài khai hoạ trục.
Tam thiên thế giới nhập thi mâu.
Tục đa biến thái vân thương cẩu,
Tùng bất tri niên tăng bạch đầu.
Trừ khước chú hương tham Phật sự,
Ta dư niệm liễu tổng hưu hưu.

Dịch nghĩa
Chùa thần quang vắng lặng, hứng thú có nét u nhã riêng,
Chở ngọc thỏ, cưỡi kim ô du ngoạn trên bầu trời.
Mười hai toà lâu đài mở ra bức vẽ,
Ba nghìn thế giới thu vào mắt thơ.
Thói đời nhiều thay đổi như mây trắng hoá chó xanh,
Cây thông chẳng biết đến năm tháng, nhà sư đầu đã bạc.
Ngoài việc thấp hương tham thiền ra,
Mọi điều suy nghĩ đều cho qua đi hết.

Dịch thơ
Chùa vắng thần quang, hầu nhã hứng,
Chơi mây, thỏ ngọc, quạ vàng đưa.
Lâu đài chín cõi bày tranh vẽ,
Thế giới ba ngàn lọt mắt thơ.
Biển hoá thành dâu buồn thói tục,
Tùng không biết tuổi bạc đầu sư.
Ngoài câu cúng Phật, tuần nhang thắp,
Lo nghĩ bao điều, mấy cũng ngơ!
(Khương Hữu Dụng)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

Đắc thú lâm tuyền thành đạo ca:

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

題普明寺水榭
薰盡千頭滿座香，
水流初起不多涼。
老榕影裡僧關閉，
第一蟬聲秋思長。

Đề Phổ Minh tự thủy tạ
Huân tận thiên đầu mãn toạ hương,
Thuỷ lưu sơ khởi bất đa lương.
Lão dung ảnh lý tăng quan bế,
Đệ nhất thiền thanh thu tứ trường.

Dịch nghĩa
Xông hết nghìn nén hương, khắp nhà thuỷ tạ thơm ngào ngạt,
Dòng nước mới dâng không lạnh lắm.
Dưới bóng đa già, cổng chùa đóng im ỉm,
Một tiếng ve đầu tiên, tứ thu man mác.

Dịch thơ
Nghìn hương thắp hết ngát đầy nhà,
Làn nước hiu hiu gió lạnh qua.
Dưới bóng đa già chùa vắng vẻ,
Tiếng ve khơi động tứ thu xa.
(Ngô Tất Tố)

****
Nghìn hương thơm toả ngát nhà,
Dòng khơi chớm lạnh thoảng qua phía ngoài.
Bóng đa, chùa vắng, cửa cài.
Tiếng ve man mác ai hoài tứ thu.
(Đỗ Thanh Dương)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

洞天湖上
洞天湖上景，
花草減春容。
上帝憐岑寂，
太清時一鐘。

Động Thiên hồ thượng
Động thiên hồ thượng cảnh,
Hoa thảo giảm xuân dung.
Thượng đế liên sầm tịch,
Thái thanh thì nhất chung.

Dịch nghĩa

Trên hồ Động Thiên
Quang cảnh hồ động thiên,
Hoa cỏ kém vẻ xuân tươi
Thượng đế thương hiu quạnh,
Thỉnh thoảng điểm một tiếng chuông giữa tầng biếc.

Dịch thơ
Cảnh hồ Động thiên nọ,
Hoa cỏ giảm màu xuân.
Thượng đế thương hiu quạnh,
Tầng xanh chuông bỗng ngân.
(Trần Lê Văn)

*******
Hồ Động Thiên cảnh đẹp sao,
Mà nay hoa cỏ giảm màu xuân tươi.
Thương quạnh hiu chót vót trời,
Tầng xanh thi thoảng điểm vài tiếng chuông
(Đỗ Thanh Dương)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

登寶臺山
地寂臺逾古，
時來春未深。
雲山相遠近，
花徑半晴陰。
萬事水流水，
百年心語心。
倚欄橫玉笛，
明月滿胸襟。

Đăng Bảo Đài sơn
Ðịa tịch đài du cổ,
Thời lai xuân vị thâm.
Vân sơn tương viễn cận.
Hoa kính bán tình âm.
Vạn sự thủy lưu thủy,
Bách niên tâm ngữ tâm.
Ỷ lan hoành ngọc địch,
Minh nguyệt mãn hung khâm.

Dịch nghĩa

Lên núi Bảo Đài
Đất hẻo lánh, đài thêm cổ kính,
Theo thời tiết, mùa xuân về chưa lâu.
Núi mây như xa, như gần,
Ngõ hoa nửa rợp, nửa nắng.
Muôn việc như nước tuôn nước,
Trăm năm lòng lại nhủ lòng.
Tựa lan can nâng ngang chiếc sáo ngọc,
Ánh trăng sáng chan hoà trước ngực.

Dịch thơ

Ðài xưa dấu cổ hoang liêu,
Nơi đây phảng phất còn nhiều vẻ xuân.
Mây quanh núi phủ xa gần
Ðường quê nắng rợp bóng râm hoa lồng.
Việc đời như nước xuôi đông,
Trăm năm lòng nhủ cho lòng biết thôi.
Tựa lầu đưa sáo lên môi,
Trăng soi lòng cũng sáng ngời ánh trăng.
(Nguyễn Tấn Hưng)

******
Đất vắng, đài thêm cổ,
Ngày qua, xuân chửa nồng.
Gần xa, mây núi ngất,
Nắng rợp, ngõ hoa lồng.
Muôn việc nước trôi nước,
Trăm năm lòng nhủ lòng.
Tựa hiên, nâng sáo ngọc,
Đầy ngực ánh trăng trong.
(Ngô Tất Tố)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

Spoiler:

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

和喬元郎韻
飄飄行李嶺雲南，
春入梅花只兩三。
一視同仁天子德，
生無補世丈夫慚。
馬頭風雪重回首，
眼底江山少駐驂。
明日瀘江煙水闊，
葡萄嫩綠洗心惔。

Họa Kiều Nguyên Lãng vận
Phiêu phiêu hành lý lĩnh vân nam,
Xuân nhập mai hoa chỉ lưỡng tam.
Nhất thị đồng nhân thiên tử đức.
Sinh vô bổ thế trượng phu tàm.
Mã đầu phong tuyết trùng hồi thủ,
Nhãn để giang san thiểu trụ tham.
Minh nhật Lô giang yên thuỷ khoát,
Bồ đào nộn lục tẩy tâm đàm.

Dịch nghĩa
Bước chân sứ giả phơi phới như áng mây ngàn bay về phương Nam,
Mùa xuân vừa đến, hoa mai chỉ lác đác vài ba nụ.
Thương yêu mọi người như nhau là ân đức của thiên tử,
Sống mà không giúp gì cho đời là điều đáng thẹn của kẻ trượng phu.
Gió tuyết trước đầu ngựa, người lại trở về,
Non sông đầy trong đáy mắt, hãy dừng ngựa lại chốc lát.
Ngày mai đã qua sông Lô mênh mông khói nước,
Xin cạn chén rượu bồ đào non tươi để rưới mát tấm lòng.

Dịch thơ
Non Nam hành lý nhẹ như không,
Xuân đến cành mai mới điểm bông.
Lòng chúa không riêng ơn vũ lộ,
Chí trai quyết trả nợ tang bồng.
Ngựa pha sương tuyết quay đầu lại,
Mắt ngắm giang sơn ngẩng mặt trông.
Mai sáng sông Lô mây nước thẳm,
Bồ đào ngọt giọng rưới khuây lòng.
(Lê Quý Đôn)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

閨怨
睡起鉤簾看墜紅，
黃鸝不語怨東風。
無端落日西樓外，
花影枝頭盡向東。

Khuê oán
Thuỵ khởi câu liêm khán truỵ hồng,
Hoàng ly bất ngữ oán đông phong.
Vô đoan lạc nhật tây lâu ngoại,
Hoa ảnh, chi đầu tận hướng đông.

Dịch nghĩa

Nỗi oán nơi khuê phòng
Ngủ dậy, cuốn mành xem cánh hồng rụng.
Chim oanh vàng bặt tiếng, oán gió đông.
Không dưng mặt trời lặn phía ngoài lầu tây,
Đầu cành bóng hoa đều hướng về phía đông.

Dịch thơ
Vén rèm ngủ dậy ngắm hoa rơi,
Oanh oán gió đông cứ ngậm lời.
Vô cớ bên đoài ô khuất gác,
Bóng hoa đầu ngọn ngóng đông hoài.
(Đông A)

*******
Tỉnh giấc, rèm nâng, ngó rụng hồng,
Hoàng anh im tiếng, giận đông phong.
Lầu Tây vô cớ, vầng dương lặn,
Cả bóng hoa cành ngả hướng đông.
(Trần Lê Văn)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

諒州晚景
古寺淒涼秋靄外，
漁船蕭瑟暮鐘初。
水明山靜白鷗過，
風定雲閒紅樹疏。

Lạng Châu vãn cảnh
Cổ tự thê lương thu ái ngoại,
Ngư thuyền tiêu sắt mộ chung sơ.
Thuỷ minh sơn tĩnh bạch âu quá,
Phong định vân nhàn hồng thụ sơ.

Dịch nghĩa

Cảnh chiều Lạng Châu
Ngôi chùa cổ lạnh lẽo sau lớp khói mùa thu
Thuyền câu hiu quạnh chuông chùa bắt đầu điểm
Nước trong núi lặng, chim âu trắng bay qua
Gió im mây nhởn nhơ, cây lơ thơ lá đỏ.

Dịch thơ
Mây thu lạnh lẽo chùa xưa
Thuyền ngư xao xác thoảng đưa chuông chiều
Cò bay non nước quạnh hiu
Gió yên mây nhẹ liêu xiêu lá hồng.
(Hạt Cát)

******
Chùa cổ đìu hiu, cách khói thu,
Chuông chiều gióng giả, quạnh thuyền câu.
Mây thanh, gió lặng, thưa cây đỏ,
Nước sáng, non yên, trắng bóng âu.
(Huệ Chi)

******
Chùa cổ đìu hiu khuất khói thu
Thuyền câu chiều quạnh tiếng chuông đưa
Nước quang núi lặng bay âu trắng
Gió đứng mây đùa cây đỏ thưa
(Khuyết danh)

******
Chiều xưa lạnh lẽo khói thu mờ,
Chiều quạnh thuyền câu, chuông vẳng đưa.
Núi lặng, nước quang, âu trắng lượn,
Tạnh mây, im gió, đỏ cây thưa.
(Trần Lê Văn)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

梅
鐵膽石肝凌曉雪，
素裙練帨迓東風。
人間儉素漢文帝，
天下英雄唐太宗。

Mai
Thiết đảm, thạch can lăng hiểu tuyết,
Tố quần, luyện thuế nhạ đông phong.
Nhân gian kiệm tố Hán Văn Đế,
Thiên hạ anh hùng Đường Thái Tông.

Dịch nghĩa

Mai
Gan dạ sắt đá vượt lên tuyết buổi sáng,
Quần lụa mộc, khăn lụa trắng đón gió đông.
Như Hán Văn Đế là người tiết kiệm, mộc mạc trong nhân gian,
Và Đường Thái Tông là bậc anh hùng trong thiên hạ.

Dịch thơ
Gan lì sắt đá nhờn sơn tuyết,
Mộc mạc khăn xiêm đón gió đông.
Như Hán Văn xưa, danh tiết kiệm,
Thái Tông, Đường nọ, tiếng anh hùng.
(Đào Phương Bình)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

月
半窗燈影滿床書，
露滴秋庭夜氣虛。
睡起砧聲無覓處，
木樨花上月來初。

Nguyệt
Bán song đăng ảnh mãn sàng thư,
Lộ trích thu đình dạ khí hư.
Thụy khởi châm thanh vô mịch xứ,
Mộc tê hoa thượng nguyệt lai sơ.

Dịch nghĩa

Trăng
Bóng đèn soi nửa cửa sổ, sách đầy giường,
Móc rơi trên sân thu, hơi đêm thoáng mát.
Tỉnh giấc không biết tiếng chày nện vải ở nơi nào,
Trên chùm hoa quế trăng vừa mọc.

Dịch thơ
Ðầy giường sách, ánh đèn soi,
Hơi đêm thoáng mát hiên ngoài sương thưa.
Tiếng chày đâu đó vẳng đưa,
Trên chùm hoa quế trăng vừa mới lên.
(Nguyễn Tấn Hưng)

*******
Đèn song chếch bóng, sách đầy giường,
Đêm vắng sân thu lác đác sương.
Thức dậy tiếng chày đâu chẳng biết,
Trên cành hoa quế nguyệt lồng gương.
(Đào Phương Bình)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

二月十一日夜
歡伯澆愁風味長，
桃笙竹簞穩龍床。
一天如水月如晝，
花影滿窗春夢長。

Nhị nguyệt thập nhất nhật dạ
Hoan bá nhiêu sầu phong vị trường,
Đào sinh, trúc đạm ổn long sàng.
Nhất thiên như thuỷ, nguyệt như trú,
Hoa ảnh mãn song, xuân mộng trường.

Dịch nghĩa

Đêm mười một tháng Hai
Chén rượu rửa sầu có phong vị đậm đà,
Chiếc chiếu đào sinh yên ổn trên giường rồng.
Trời trong như nước, trăng sáng như ban ngày,
Bóng hoa tràn ngập cửa sổ, giấc mộng đêm xuân triền miên.

Dịch thơ
Rượu tưới sầu tan, vị đậm đà,
Giường rồng, chiếu trúc trải bày ra.
Trời trong như nước, trăng vằng vặc,
Giấc mộng xuân dài dưới bóng hoa.
(TRần Lê Văn)

*****
Rửa sầu có rượu nhiều phong vị,
Chiếu trúc, giường rồng mọi vẻ cân.
Nước ấy vầng xanh, trăng ấy ngọc,
Đầy song hoa quyện giấc mơ xuân.
(Đào Phương Bình)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

饋張顯卿春餅
柘枝舞罷試春衫，
況值今朝三月三。
紅玉堆盤春菜餅，
從來風俗舊安南。

Quỹ Truơng Hiển Khanh xuân bính
Giá chi vũ* bãi, Thí xuân sam*,
Huống trị kim triêu tam nguyệt tam*.
Hồng ngọc đôi bàn xuân thái bính*,
Tòng lai phong tục cựu An Nam.

Dịch nghĩa

Tặng bánh ngày xuân cho Trương Hiển Khanh
Múa giá chi xong, thử tấm áo ngày xuân,
Huống nữa hôm nay lại gặp tiết mồng ba tháng ba.
Bánh rau mùa xuân, như ngọc hồng bày đầy mâm,
Đó là phong tục của nước An Nam xưa nay.

Dịch thơ
Múa giá chi rồi, thử áo xuân,
Hôm nay, hàn thực, buổi thanh thần.
Bánh rau đầy đặn như hồng ngọc,
Nước Việt, tục này theo cổ nhân
(Trần Lê Văn)

*Giá chi vũ: Điệu múa Giá Chi. Việt âm thi tập chú: giá chi vũ vốn là thác bạt vũ, người ta chép lầm thành quen. Có thể giá chi vũ Nhân Tông nói ở đây là một điệu múa cổ của dân tộc ta.

*Thí xuân sam: Thử tấm áo xuân, có lẽ cũng là tên một điệu múa

*tam nguyệt tam: Mồng ba tháng Ba là tiết thanh minh, trong ngày đó nhân dân ta thường đi tảo mộ và ăn tết bằng các loại bánh, phổ biến nhất là bánh trôi, bánh chay...

*thái bính: Bánh rau, ở đây có thể là bánh khúc

Trương Hiển Khanh: tức Trương Lập Đạo sang sứ nước ta hai lần. Lần thứ nhất vào năm 1265 để "tuyên dụ" chiếu chỉ của vua Nguyên (Trần Thái Tông đã làm thơ tiễn trong dịp này). Lần thứ hai, vào năm 1291 (dưới triều Trần Nhân Tông) nhằm dụ nước ta quy phục và bắt Nhân Tông thân sang chầu. Nhưng do kết quả ba lần chiến thắng oanh liệt của nhân dân ta, do thái độ mềm mỏng nhưng kiên quyết của vua tôi nhà Trần, Hiển Khanh đã phải có thái độ kính nể. Trong bài thơ hoạ đáp với vua Trần, Hiển Khanh đã viết: "An Nam tuy tiểu văn chương tại, Vị khả khinh đàm tỉnh để oa" (Nước An Nam tuy nhỏ nhưng có văn chương, Chưa thể nói một cách nông cạn họ là ếch ngồi đáy giếng).

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

君須記
會稽舊事君須記，
驩愛猶存十萬兵。

Quân tu ký
Cối Kê cựu sự quân tu ký,
Hoan, Ái do tồn thập vạn binh.

Dịch nghĩa

Ngươi nên nhớ
Việc cũ ở Cối Kê ngươi nên nhớ,
Châu Hoan, Châu Ái đang còn hàng chục vạn quân.

Dịch thơ
Cối Kê việc cũ ngươi nên nhớ,
Hoan, Ái đang còn chục vạn quân.
(Đào Phương Bình)

*******
Cối Kê chuyện cũ nhớ chăng
Nơi Hoan Diễn chục vạn binh vẫn còn
(Đỗ Thanh Dương)

Sử chép ngày 26 tháng chạp năm Giáp Thân (tháng 1-1285), giặc đánh vào cửa ải Chi Lăng, Nội Bàng. Trước sức tiến quân ào ạt của 50 vạn quân Nguyên, thế quân ta bất lợi. Trần Quốc Tuấn cho lui quân về Vạn Kiếp. Vua lập tức ngự thuyền ra Hải Đông gặp Hưng Đạo Vương, không kịp ngự thiện, mãi đến chiều người lính Trần Lai mới dâng cơm, được vua ban khen là trung. Hưng Đạo vương vâng mệnh chọn những người dũng cảm làm tiên phong, vượt biển vào Nam, thế quân lên dần. Các quân thấy vậy, không đạo quân nào không đến tập hợp. Vua làm hai câu thơ này đề ở đuôi thuyền.

Về nội dung thì ý nghĩa bài thơ thật phong phú. Có ôn cố tri tân (nhắc lại chuyện cũ thời Xuân Thu Chiến quốc khi Việt Vương Câu Tiễn thất trận, chỉ còn một nghìn quân, lui về Cối Kê ẩn nhẫn mà còn đánh bại được Ngô vương Phù Sai, dựng nên nước Việt cường thịnh bao gồm cả lãnh thổ nước Ngô. So sánh với hiện tại, vua Trần Nhân Tông ngoài các đạo quân đang tham chiến ở mạn Đông Bắc, vẫn còn mười vạn quân ở Châu Hoan, Châu Diễn). Có niềm tin vào sức mạnh dân tộc, có niềm lạc quan tất thắng. Là bài thơ, cũng là khẩu hiệu chiến đấu làm nức lòng quân sĩ...

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

山房漫興其一
誰縛更將求解脫，
不凡何必覓神仙。
猿閑馬倦人應老，
依舊雲庄一榻禪。

Sơn phòng mạn hứng kỳ 1
Thuỳ phọc cánh tương cầu giải thoát,
Bất phàm, hà tất mịch thần tiên.
Viên nhàn mã quyện nhân ưng lão,
Y cựu vân trang nhất tháp thiền.

Dịch nghĩa

Mạn hứng tại sơn phòng kỳ 1
Ai trói buộc mà phải tìm phương giải thoát,
[Phẩm cách] chẳng phàm tục cần gì tìm thần tiên.
Vượn nhàn, ngựa mỏi, người cũng đã già,
Vẫn một chiếc giường thiền ở am mây cũ.

Dịch thơ
Ai trói buộc chi, tìm giải thoát?
Khác phàm đâu phải kiếm thần tiên.
Vượn nhà, ngựa mỏi, ta già lão,
Như trước, am mây chốn toạ thiền.
(Đỗ Văn Hỷ)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

山房漫興其二
是非念逐朝花落，
名利心隨夜雨寒。
花盡雨晴山寂寂，
一聲啼鳥又春殘。

Sơn phòng mạn hứng kỳ 2
Thị phi niệm trục triêu hoa lạc,
Danh lợi tâm tuỳ dạ vũ hàn.
Hoa tận vũ tình sơn tịch tịch,
Nhất thanh đề điểu hựu xuân tàn

Dịch nghĩa

Mạn hứng tại sơn phòng kỳ 2
Niềm thị phi rụng theo hoa buổi sớm,
Lòng danh lợi lạnh theo trận mưa đêm.
Hoa rụng hết, mưa đã tạnh, núi non tịch mịch,
Một tiếng chim kêu, lại cảnh xuân tàn.

Dịch thơ
Phải trái rụng theo hoa buổi sớm,
Lợi danh lạnh với trận mưa đêm.
Hoa tàn, mưa tạnh, non im lắng,
Xuân cõi còn dư một tiếng chim.
(Đỗ Văn Hỷ)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

Spoiler:

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

早梅其一
五出圓芭金撚鬚，
珊瑚沉影海鱗浮。
箇三冬白枝前面，
些一辨香春上頭。
甘露流芳癡蝶醒，
夜光如水渴禽愁。
姮娥若識花佳處，
桂冷蟾寒只麼休。

Tảo mai kỳ nhất
Ngũ xuất viên ba kim niễn tu,
San hô trầm ảnh hải lân phù.
Cá tam đông bạch chi tiền diện,
Tá nhất biện hương xuân thượng đầu.
Cam lộ lưu phương si điệp tỉnh,
Dạ quang như thuỷ khát cầm sầu.
Hằng Nga nhược thức hoa giai xứ
Quế lãnh thiềm hàn chỉ ma hưu!

Dịch nghĩa

Hoa mai sớm kỳ 1
Năm cánh hoa tròn nhị điểm vàng,
[Như] bóng san hô chìm, [như] vảy cá biển nổi.
Cành hoa trắng xoá suốt trong ba tháng đông,
Sang đầu xuân chỉ còn loáng thoáng một vài cánh thơm nhẹ.
Móc ngọt chảy mùi thơm làm chú bướm si ngây tỉnh giấc,
ánh sáng ban đêm như nước khiến con chim khát buồn rầu.
Nếu Hằng Nga biết được vẻ đẹp thanh nhã của hoa mai,
Thì có ưa gì cây quế với cung thiềm lạnh lẽo.

Dịch thơ

Năm cánh hoa tròn, vàng nhị phô,
Nổi nênh vảy cá, chìm san hô.
Đông ba tháng trải, cành khoe trắng,
Xuân một làn thơm, nhánh nhẹ đưa.
Đêm ngỡ nước trong, chim cháy cổ,
Sương lừng hương ngát, bướm tan mơ
Hằng Nga như biết đây hoa đẹp,
Quế lạnh cung Thiềm, há mến ưa?
(Trần Lê Văn)

*******
Vàng điểm tua hoa năm cánh tròn
San hô chìm bóng vẩy phô tuôn
Ba đông cành trắng hoa khoe trước
Một nén hương xuân nhánh hãy còn
Cam lộ ngát thơm say bướm tỉnh
Dạ quang tựa nước khát chim buồn
Hằng nga nếu biết đây hoa đẹp
Quế lạnh cung Thiềm thôi ở luôn
(Lê Mạnh Thát)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

早梅其二
五日驚寒懶出門，
東風先已到孤根。
影橫水面冰初泮，
花壓枝頭暖未分。
翠羽歌沉山店月，
畫龍吹濕玉關雲。
一枝迷入故人夢，
覺後不堪持贈君。

Tảo mai kỳ nhị
Ngũ nhật kinh hàn lãn xuất môn,
Đông phong tiên dĩ đáo cô côn (căn).
Ảnh hoành thuỷ diện băng sơ bạn,
Hoa áp chi đầu noãn vị phân.
Thuý vũ* ca trầm sơn điếm nguyệt,
Hoạ long* xuy thấp Ngọc Quan* vân.
Nhất chi mê nhập cố nhân mộng,
Giác hậu bất kham trì tặng quân*.

Dịch nghĩa

Hoa mai sớm kỳ 2
Chỉ năm ngày sợ rét lười ra khỏi cửa,
Mà gió xuân đã sớm đến với gốc cây cô đơn.
Bóng ngả trên mặt nước, băng giá bắt đầu tan,
Hoa trĩu nặng đầu cành, hơi ấm chưa định rõ.
Giọng ca Thuý vũ lắng chìm mặt trăng xóm núi.
Tiếng sáo Hoạ long ẩm ướt đám mây Ngọc Quan.
Một cành hoa lạc vào giấc mộng cố nhân,
Tỉnh dậy, không thể đem tặng anh được.

Dịch thơ
Năm ngày ngại rét, lười ra cửa.
Gốc lẻ nào ngờ đã gió xuân.
Mặt nước băng tan, cây bóng ngả,
Đầu cành hoa trĩu, ấm chưa phân.
Trăng chìm xóm núi, lời ca bổng,
Mây ướt quan hà, tiếng sáo ngân.
Lạc tới chiêm bao, hoa một nhánh,
Muốn đem tặng bạn, khó vô ngần!
(Trần Lê Văn)

********
Ngại rét năm ngày cửa biếng ra
Gió xuân trước đã đến cây già
Bóng giăng mặt nước băng vừa vỡ
Hoa trĩu đầu cành ấm chửa pha
Xóm núi trăng chìm lời hát Việt
Ải quan mây đẫm tiếng tiêu Hồ
Một cành lạc tới giấc mơ bạn
Tỉnh dậy tặng người chẳng nỡ đưa
(Lê Mạnh Thát)

Thuý vũ: Tức "Thuý vũ ngâm", tên một từ khúc. Cung điệu của khúc ngâm này còn thấy ở bài "Trúc sơn từ" của Tưởng Tiệp. Lời đề tựa của ông nói: Vương Quân Bản trao cho ta một khúc hát theo Việt điệu tên là "Tiểu mai hoa dẫn", bảo ta lấy ý bay lên tiên, bước trong cõi hư không mà làm lời cho khúc hát...

Hoạ long*: Có lẽ là một loại sáo hay tù và có vẽ hình con rồng. Từ hải dẫn lời của Thẩm Ước, Từ Quảng nói rằng tù và của người Hồ chỗ tay cầm vẽ con giao long có chân năm sắc.

Ngọc Quan*: Tên một cửa ải trên đường đi sang Tây Vực thuộc tỉnh Cam Túc, Trung Quốc. ở đây tác giả mượn để miêu tả tiếng sáo Hoạ Long làm ẩm ướt cả đám mây trên cửa ải.

trì tặng quân*: Hai câu cuối lấy ý trong điển Nhất chi xuân, rút từ câu thơ của Lục Khải tặng Phạm Diệp: "Chiết mai phùng dịch sử, Ký dữ lũng đầu nhân. Giang Nam hà sở hữu, Liêu tặng nhất chi xuân" (Bẻ cành hoa mai, gặp được người đưa thư trạm, gửi cho người ở Lũng Đầu. Đất Giang Nam có gì đâu, hãy tặng anh một cành xuân). Nhưng ở đây tác giả chỉ có cành mai trong giấc mộng nên không thể đem tặng bạn được.

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

贈北使李思衍
雨露汪洋普漢恩，
鳳啣丹詔出紅雲。
拓開地角皆和氣，
凈挾天河洗戰塵。
盡道璽書十行下，
勝如琴殿五絃薰。
乾坤兼愛無南北，
何患雲雷復有屯。

Tặng Bắc sứ Lý Tư Diễn
Vũ lộ uông dương phổ Hán ân,
Phượng hàm đan chiếu xuất hồng vân.
Thác khai địa giác giai hoà khí,
Tịnh hiệp thiên hà tẩy chiến trần.
Tận đạo tỉ thư thập hàng hạ,
Thắng như cầm điện ngũ huyền huân.
Càn khôn kiêm ái vô Nam Bắc,
Hà hoạn vân lôi phục hữu truân

Dịch nghĩa

Ơn nhà Hán như mưa móc tràn trề khắp nơi,
Chim phượng ngậm tờ chiếu đỏ xuất hiện nơi đám mây hồng.
Mảnh đất mới mở rộng cũng có hoà khí,
Kéo sông Thiên hà rửa sạch bụi chiến tranh,
Mọi người đều bảo tờ chiếu ban xuống chỉ có mươi hàng,
Nhưng hơn hẳn tiếng hoà âm của chiếc đàn cầm năm dây.
Trời đất vốn một lòng yêu thương không phân biệt Nam, Bắc.
Còn lo gì gặp bước gian truân gió mưa sấm sét.

Dịch thơ

Ơn tuôn mưa móc khắp nơi nơi,
Chiếu phượng, tầng mây ban xuống rồi.
Hoà khí lan đều trên nẻo đất,
Can qua rửa sạch dưới sông trời.
Chỉ là tờ ngọc lời thưa thớt,
So với đàn cầm giá mấy mươi.
Trời đất thương yêu Nam với Bắc
Gió mưa cũng đỡ nỗi lo đời.
(Trần Lê Văn)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

送北使李仲賓，蕭方崖
坎坎靈池煖餞筳，
春風無計駐歸鞭。
不知兩點韶星福，
幾夜光芒照越天。

Tống sứ bắc Lý Trọng Tân, Tiêu Phương Nhai
Khảm khảm linh trì noãn tiễn diên,
Xuân phong vô kế trụ quy tiên,
Bất tri lưỡng điểm thiều tinh phúc,
Kỷ dạ quang mang chiếu Việt thiên.

Dịch nghĩa

Tiễn sứ Bắc Lý Trọng Tân và Tiêu Phương Nhai
Ao linh trì thăm thẳm, bữa tiệc tiễn đưa ấm áp,
Gió xuân không cách nào giữ lại ngọn roi trên đường về.
Chẳng hay phúc lành của hai ngôi sao sứ thần,
Còn vằng vặc soi trời Việt được mấy đêm nữa!

Dịch thơ
Sâu thẳm linh trì, nồng rượu tiễn,
Gió xuân không giữ được người về.
Nào hay sao sứ hai ngôi phúc,
Còn chiếu trời Nam mấy khắc khuya.
(Trần Lê Văn)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

送北使麻合，喬元朗
軺星兩點照天南，
光引台躔夜繞三。
上國恩深情易感，
小邦俗薄禮多慚。
節凌瘴霧身無恙，
鞭拂春風馬有驂。
鼎語願溫中統詔，
免教憂國每如惔。

Tống bắc sứ Ma Hợp, Kiều Nguyên Lãng
Thiều tinh lưỡng điểm chiếu thiên Nam,
Quang dẫn thai triền dạ nhiễu tam.
Thượng quốc ân thâm tình dị cảm,
Tiểu bang tục bạc lễ đa tàm.
Tiết lăng chướng vụ thân vô dạng,
Tiên phất xuân phong mã hữu tham.
Đỉnh ngữ nguyện ôn Trung Thống chiếu,
Miễn giao ưu quốc mỗi như đàm.

Dịch nghĩa
Hai ngôi sao sứ thần chiếu xuống trời Nam,
Ánh sáng dẫn theo cung độ mỗi đêm diễu quanh ba vòng.
Ơn thượng quốc sâu sắc dễ cảm tình người,
Phong tục nước nhỏ đơn giản thẹn lễ nghi sơ suất.
Cờ tiết mao vượt qua lam chướng, ngài vẫn bình an.
Ngọn roi quất trong gió xuân, ngựa có ngựa kèm.
Xin hãy ôn lại lời nói "chuông vạc" trong tờ chiếu năm Trung Thống,
Để tránh cho nhau khỏi mối phiền lo nước luôn luôn nung đốt trong lòng.

Dịch thơ
Trời Nam, sao sứ chiếu hai ngôi,
Dẫn lối ba vòng, đêm sáng soi,
Bên ấy, ơn sâu tình cảm động
Nơi đây, lễ bạc thẹn sơ sài.
Gió xuân vi vút, vui kèm ngựa.
Cờ tiết xông pha, mừng khoẻ người.
Trung Thống, chiếu xưa, lời hãy nhớ,
Nỗi lo đất nước, dịu lòng tôi.
(Trần Lê Văn)

Item:
Pet:

**A Tử** · Nhất Vĩ Hồ Ly

即事
社稷兩回勞石馬，
山河千古奠金甌。

Tức sự
Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã,
Sơn hà thiên cổ điện kim âu

Dịch nghĩa
Trên nền xã tắc hai lần ngựa đá phải mệt nhọc,
Nhưng núi sông nghìn đời được đặt vững như âu vàng.

Dịch thơ
Xã tắc hai phen chồn ngựa đá,
Non sông nghìn thuở vững âu vàng.
(Trần Trọng Kim)

Item:
Pet:

Sponsored content

Bạch Hổ Tây Thư

Nhã Thi Viên

Thơ Sưu Tầm

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông